Национальный форум медиаторов Кыргызстана
В августе 2025 года руководство МПЦ приглашено в качестве почетных гостей на Национальный форум медиаторов Кыргызстана, который собрал более 80 медиаторов со всей республики. Форум проходил в Доме отдыха в Бишкеке, включал в себя тренинги, физкультурные мероприятия, конкурсы и отдых. Руководитель Национального центра медиации – Кожоярова Гулсина Жолдошбековна. Кыргызстаном принята Концепция медиации, утвержденная Постановлением Правительства, которая закладывает новые возможности для медиации:
- создание единой палаты медиаторов.
-обязательное повышение квалификации медиаторов
-обязательное досудебное урегулирование по отдельным категориям споров и др.
В текущем году Кыргызстан председательствует в Центрально-Азиатском консорциуме медиаторов, который возглавляет Кожоярова Гулсина.
Жұмыс кездесуі Грекиядағы медиация орталығында
2025 жылдың шілде айында МПЦ басшылығының Грекия медиаторлар одағының төрағасы Петрос Зурдумиспен жұмыс кездесуі Афина қаласында (Грекия) өтті. Төрағаның айтуынша, Грекияда Медиация туралы заң 15 жыл бұрын қабылданған, ал 2019 жылдан бастап міндетті медиация енгізілген. Елде Әділет министрлігі аккредиттеген 4000 медиатор бар. Грекиядағы ADR Point медиация орталығы – алғашқы орталықтардың бірі, Еуроодақ тарапынан аккредиттелген. Осы жылдар ішінде медиация салалары кеңейді. Медиация азаматтық істерде, бизнес дауларда және банк дауларында қолданылады. Орталық медиаторлық қызмет көрсетеді, медиация бойынша тренингтер мен курстар өткізеді. Орталықтың жаттықтырушылары Гарвард, JAMS және басқа да мектептердің түлектері.
Грекияда азаматтық істер бойынша және 3 000 еуродан жоғары сомаға қатысты коммерциялық медиация бойынша сотқа талап қоюдан бұрын міндетті медиация өткізіледі. ЖКО істері медиацияға жатпайды. Алғашқы кеңес беру кездесуі 15 еуро тұрады, ал міндетті медиацияның құны 100 еуродан басталады. Медиация өткізу үшін тарап орталыққа өтініш береді, медиатор келіскен жағдайда басқа тарапқа ұсыныс жасалады. Егер келіссе, медиация жүргізіледі. Егер тарап медиатордан бас тартса, онда Әділет министрлігіне жүгінеді, сол жерден тізім бойынша кездейсоқ медиатор тағайындалады.
Өз кезегінде МПЦ басшысы Ж. Жакупов МПЦ туралы, оның құрылу тарихы, Медиация орталығының ашылуы және атқарылған жұмыстар жөнінде ақпарат ұсынды. Сондай-ақ Қазақстандағы медиация институты мен жүргізіліп жатқан жұмыстар туралы бөлісті.
Кездесу қатысушылары алдағы ынтымақтастық пен тәжірибе алмасу жөнінде келісімге келді.
Рабочая встреча в Центре медиации Греции
В июле 2025 года состоялась рабочая встреча руководства МПЦ с Председателем Союза греческих медиаторов Petros Zourdoumis в Афинах (Греция). Из выступления Председателя Закон о медиации принят в Греции 15 лет назад, с 2019 года введена обязательная медиация. В Греции 4000 медиаторов, аккредитованных Министерством юстиции. Центр медиации Греции ADR Point является одним из первых в Греции, аккредитован Евросоюзом. За эти годы сферы медиации расширились. Медиация проводится по гражданским делам, бизнес-спорам и банковским спорам. Центр оказывает услуги медиаторов, проводит тренинги и курсы по медиации. Тренеры Центра – ученики Гарварда, JAMS и другие.
В Греции медиация обязательна до подачи иска в суд по гражданским делам и коммерческой медиации на сумму более 3 000 евро. ДТП не рассматривается медиативно. Первая консультативная встреча стоит 15 евро, стоимость обязательной медиации от 100 евро. Сторона направляет запрос в центр медиации на медиацию, если медиатор согласен, делается предложение другой стороне. В случае согласия медиация проводится. В случае отказа от медиатора сторона обращается в Минюст, где рандомно назначается медиатор из списка.
Руководитель МПЦ Жакупов Ж. в свою очередь презентовал информацию об МПЦ, истории создания, открытии Центра медиации МПЦ и проведенной работе. Он поделился информацией об институте медиации в Казахстане и проводимой работе.
Участники встречи договорились о дальнейшем сотрудничестве и обмене опытом.
Жұмыс кездесуі Италиядағы ADR медиация орталығында
2025 жылдың шілде айында МПЦ басшылығының Италиядағы ADR медиация орталығының жетекшісі Леонардо Дюрсомен жұмыс кездесуі Рим қаласында өтті. Орталықтың құрылғанына 27 жыл болды, ол 1998 жылдан бері 3 бағытта жұмыс істейді:
-
Италияда және шетелде 16 тілде медиаторлық қызмет көрсету. Жыл сайын медиаторлар 7 000 медиация өткізеді, жалпы алғанда 100 мыңнан астам іс қаралған. Орталықтың әлем бойынша 65 кеңсесі бар. Италияның өзінде 150 медиатор жұмыс істейді.
-
Медиация саласындағы сараптамалық жұмыс: кітап жазу, медиаторлардың жұмыс механизмдерін әзірлеуге көмек көрсету, Үкіметпен интеграция және т.б.
-
Медиация мен келіссөздер бойынша мамандандырылған тренингтер өткізу, медиаторларды сертификаттау.
Леонардо Дюрсоның айтуынша, соңғы 2 жылда медиация істерінің саны артып келеді. Орталықтың дауларды реттеуге арналған жеке онлайн-платформасы бар, онда қаралған барлық істер сақталады. Медиатордың тегін кеңесі 15–20 минутқа созылады, ал 2 сағаттық жұмысы 250 еуро тұрады. Ең қиыны – тараптармен алғашқы кездесуді тағайындау. Италияда азаматтық істер бойынша медиация сотқа талап-арыз берер алдында міндетті түрде жүргізіледі.
Өз кезегінде МПЦ басшысы Жакупов Ж. МПЦ туралы, оның құрылу тарихы, Медиация орталығының ашылуы және атқарылған жұмыс туралы ақпарат ұсынды. Сондай-ақ Қазақстандағы медиация институты мен жүргізіліп жатқан жұмыс жөнінде бөлісті.
Кездесу қатысушылары алдағы ынтымақтастық және Меморандум әзірлеу жөнінде келісімге келді.
Рабочая встреча в Центре медиации Италии ADR Center
В июле 2025 года состоялась рабочая встреча руководства МПЦ с руководителем Центра медиации Италии ADR Леонардо Дюрсо в г.Рим. Центру 27 лет, он работает с 1998 года в 3 направлениях:
-Услуги медиаторов в Италии и за рубежом на 16 языках. В год медиаторы проводят 7 000 медиаций, всего более 100 тысяч кейсов рассмотрено за все время работы. У Центра 65 офисов по всему миру. По самой Италии работает 150 медиаторов.
- Экспертная работа в сфере медиации: написание книг, помощь в разработке механизмов работы медиаторов, интеграции с Правительством и др.
- Специализированные тренинги по медиации и переговорам, сертификация медиаторов.
Из выступления руководителя Дюрсо в последние 2 года наблюдается рост кейсов по медиации. У Центра есть своя онлайн-платформа для урегулирования споров, все кейсы рассмотренные хранятся в его базе. Бесплатная консультация медиатора длится 15-20 минут, 2 часа работы медиатора стоят 250 евро. Самое сложное – это назначить первую встречу со сторонами. Медиация по гражданским делам в Италии обязательна до подачи иска в суд.
Руководитель МПЦ Жакупов Ж. в свою очередь презентовал информацию об МПЦ, истории создания, открытии Центра медиации МПЦ и проведенной работе. Он поделился информацией об институте медиации в Казахстане и проводимой работе.
Участники встречи договорились о дальнейшем сотрудничестве и разработке Меморандума.
Забывая о возрасте
Зауреш Ахметовне Шатиковой 79 лет, но возраст для этой удивительной женщины – всего лишь цифра в паспорте, не имеющая ничего общего с ее активной жизненной позицией и неутолимой жаждой помогать людям.
Ее жизнь – яркий пример того, как можно, находясь на заслуженном отдыхе, не просто наслаждаться покоем, но и активно участвовать в жизни общества и мотивировать других на позитивный настрой. «Пенсия – это не конец, это начало нового этапа!» – утверждает Зауреш Ахметовна с улыбкой. – Это время, когда можно заняться тем, на что раньше не хватало времени, и принести пользу».
Медиатор, руководитель, Почетный гражданин Казахстана Зауреш Ахметовна и сейчас не останавливается на достигнутом. У нее много идей и планов, которые она с неутолимой энергией претворяет в жизнь. В 70 лет она освоила профессию медиатора, помогает находить компромиссы и решать конфликты мирным путем. Прошла обучение в Алма-Ате, где получила необходимые знания и навыки. «Я поняла, что могу быть полезной людям, помогая им находить общий язык и избегать конфликтов», – делится Зауреш Ахметовна. – Медиация – искусство слушать и слышать, понимать и сопереживать. Она помогает выйти из конфликта, не доходя до суда». Умение слушать, понимать и находить общий язык с людьми разных возрастов и взглядов делает Зауреш Ахметовну незаменимым помощником в самых сложных ситуациях.
Но это лишь одна грань её многогранной личности. Зауреш Ахметовна – руководитель ансамбля «Япурай», коллектива, который дарит зрителям радость и хорошее настроение яркими выступлениями. «Япурай» – это семья, – говорит Зауреш Ахметовна. – Мы вместе не только поем, но и поддерживаем друг друга, делимся радостями и горестями». Под её чутким руководством ансамбль сохраняет традиции казахской культуры, активно развивается, привлекая в свои ряды все новых и новых талантливых исполнителей. Ансамбль должен получить звание народного. Комиссию на уровне области он уже прошел, и сейчас все с нетерпением ждут решения республиканской комиссии. «Мы очень надеемся на положительное решение, – признается Зауреш Ахметовна. – Для нас это будет большим признанием нашего труда и стимулом для дальнейшего развития».
Звание «Почетный гражданин Казахстана» – это признание её неоценимого вклада в улучшение жизни нуждающихся, её бескорыстной помощи тем, кто оказался в трудной жизненной ситуации. Зауреш Ахметовна – «золотой волонтер», человек, который отдает своё время, силы и энергию, не требуя ничего взамен. Она организует мероприятия для инвалидов и пенсионеров, стремясь сделать их жизнь более насыщенной и интересной. «Я считаю, что каждый имеет право на полноценную жизнь, независимо от возраста и состояния здоровья, – говорит Зауреш Ахметовна. – Моя задача – сделать так, чтобы пенсионеры и инвалиды чувствовали себя нужными, востребованными и окруженными заботой». Собирает пенсионеров и инвалидов, находит спонсоров, приглашает в кафе, организует для них концерты и экскурсии. «Благодаря поддержке спонсоров мы можем организовать для пенсионеров и инвалидов интересные мероприятия, – отмечает Зауреш Ахметовна. – Они с удовольствием посещают концерты, выставки, экскурсии, общаются друг с другом и получают заряд положительных эмоций». Еще Зауреш Ахметовна умеет привлекать к своим мероприятиям молодежь, тем самым налаживает связь поколений. «Молодежь – это наше будущее, – считает Зауреш Ахметовна. – Важно, чтобы они знали и уважали старшее поколение, перенимали его опыт и мудрость».
Сейчас она активно готовится к масштабному мероприятию, посвященному Дню пожилого человека. Планирует провести фотовыставку, на которой будут представлены портреты ветеранов, внесших вклад в развитие города и страны. «Фотовыставка – возможность показать молодому поколению, кто строил наш город, кто работал на благо родного края, а сейчас является участником творческих коллективов, – говорит Зауреш Ахметовна. – Это дань уважения людям, которые своим трудом и подвигом заслужили нашу благодарность.» Также в программе – большой концерт, в котором примут участие пять ансамблей, имеющих звание «народный».
Зауреш Ахметовна не боится современных технологий. Активно использует соцсети и ИИ, чтобы общаться с людьми, искать информацию и организовывать мероприятия. «Компьютер – это мой незаменимый помощник, – признается она. – С его помощью я могу быстро найти нужную информацию, связаться с людьми, организовать мероприятие и даже провести онлайн-совещание». Также она сотрудничает с различными учреждениями, общественными организациями и бизнес-структурами, чтобы привлечь ресурсы и реализовать свои проекты.
В своей благородной деятельности Зауреш Ахметовна находит поддержку у семьи. Её сын Адиль, имеющий инвалидность, работал в сфере IT. Он помогает матери с техническим оснащением мероприятий, разрабатывает сайты и презентации, поддерживает её в социальных сетях. «Адиль – моя опора и поддержка, – говорит Зауреш Ахметовна с гордостью. – Он помогает мне во всем, и я очень ему благодарна».
Зауреш Ахметовна – не просто активная пенсионерка, она источник вдохновения для многих. Своим примером показывает, что возраст – не помеха для добрых дел, что каждый человек может внести свой вклад в улучшение жизни общества. Она объединяет пенсионеров, делится с ними своей энергией и позитивом, дарит им надежду и веру в лучшее. «Главное – не сидеть сложа руки, а искать возможности для самореализации и помощи другим людям», – говорит она.
При любом использовании материалов сайта, гиперссылка на ibirzha.kz обязательна.
https://ibirzha.kz/zabyvaya-o-vozraste/
Медиация жөніндегі халықаралық ұйым құру туралы Конвенция
Халықаралық Медиация ұйымын құру туралы конвенцияға 2025 жылдың 30 мамырында Гонконгта қол қойылды. Ашылу рәсімін Қытайдың Сыртқы істер министрі Ван И өткізді, оған 30-дан астам елдің (Пәкістан, Индонезия, Беларусь, Куба, сондай-ақ БҰҰ сияқты ұйымдар) өкілдері қатысты. Конвенцияға Азия, Африка, Латын Америкасы және Тынық мұхиты мемлекеттері қол қойды. Халықаралық Медиация ұйымы халықаралық дауларды медиациялауға мамандандырылған әлемдегі алғашқы үкіметаралық заң органы ретінде орналастырылған. Штаб-пәтері Гонконгта орналасқан. Конвенцияның мәтіні ХПО сайтында сілтеме бойынша орналастырылған https://mpc-info.kz/ru/o-mediatsii/item/3961-konventsiya-ob-uchrezhdenii-mezhdunarodnoj-organizatsii-po-mediatsii-kitaj
Осы Конвенция бойынша ХШО басшысы Ж. А. Жақыпов және ХШО үйлестірушісі А. О. Заманбекова мынадай мазмұндағы бап шығарды:
Медиация жөніндегі халықаралық ұйым құру туралы конвенция туралы
Жакупов Жанділда Әжіғалиұлы,
"Халықаралық құқық қорғау орталығы"РҚБ президенті,
медиатор, жаттықтырушы-медиатор
Заманбекова Аида Орысбайқызы,
Медиация орталығының үйлестірушісі
"Халықаралық құқық қорғау орталығы" РҚБ,
медиатор, жаттықтырушы-медиатор
Халықаралық Медиация ұйымын құру туралы конвенцияға 2025 жылдың 30 мамырында Гонконгта қол қойылды. Ашылу рәсімін Қытайдың Сыртқы істер министрі Ван И өткізді, оған 30-дан астам елдің (Пәкістан, Индонезия, Беларусь, Куба, сондай-ақ БҰҰ сияқты ұйымдар) өкілдері қатысты. Конвенцияға Азия, Африка, Латын Америкасы және Тынық мұхиты мемлекеттері қол қойды. Халықаралық Медиация ұйымы халықаралық дауларды медиациялауға мамандандырылған әлемдегі алғашқы үкіметаралық заң органы ретінде орналастырылған. Штаб-пәтері Гонконгта орналасқан.
Бұл өте қызықты бастама — медиация бойынша бірыңғай халықаралық ұйым құру. Осы уақытқа дейін барлық елдерді қамтитын және халықаралық медиаторлар үшін бірыңғай стандартты ұсынатын құрылым болған жоқ. Егер мұндай ұйым құрылса, бұл халықаралық дауларды шешу саласын айтарлықтай өзгерте алады және барлық елдерде медиация институтын дамытуда жаңа кезең бере алады, осы институттың маңыздылығын күшейтеді және медиатордың республикалық деңгейде де, мемлекетаралық деңгейде де мәртебесі мен рөлін арттырады.
Ұсынылған Конвенцияда ерекшеленетін түйінді тармақтар:
1. Мұндай түрдегі әлемдегі алғашқы бірлестік-қазір сертификаттар мен стандарттардың бірыңғай форматы бар Медиация жөніндегі халықаралық ұйым жоқ.
2. Мүшелер тек мемлекеттер немесе интеграциялық бірлестіктер бола алады, ал медиаторлардың жеке ұйымдары тікелей құрамға кіре алмайды.
3. Мемлекеттердің жарналары есебінен қаржыландыру, бұл құрылымның Елеулі деңгейін растайды.
4. Медиаторлардың екі тізімін жасау-қатысушы елдер тағайындайтын халықаралық медиаторлар және мемлекетаралық медиаторлар.
5. Медиаторлардың иммунитеті-бұл дипломатиялық мәртебеге ұқсас функцияларды орындау кезінде медиаторлар үшін артықшылықтар мен қорғаныс.
6. Медиаторлардың қызметтеріне ақы төлеу-медиаторға 50%, ұйымға 50%, бұл ретте медиаторлардың гонорарларына салық салынбайды.
7. Қол қою мерзімі екі жыл ішінде қосылу мүмкіндігімен 2025 жылмен шектеледі.
8. Қазақстан қол қоюға және талқылауға шақырылды, бұл халықаралық медиацияны дамытуда ел үшін перспективалар ашады.
Мұнда мемлекеттік-жекеменшік әріптестік механизмі ерекше және ойластырылған көрінеді. Мемлекет ұйымды қолдау бойынша қаржылық міндеттемелерді өз мойнына алады, бірақ Медиация процесіне араласпайды, бұл жұмысты өзі ұсынатын мамандарға ұсынады. Бұл мемлекеттік бақылау мен медиаторлардың тәуелсіздігі арасындағы тепе-теңдікті тудырады.
Бұл мәселеде Қазақстанға ескеретін негізгі жайттар:
1. Талқылауға міндетті қатысу
* Қазақстанға барынша ақпарат алу үшін презентация мен талқылауға қатысу қажет.
* Бастаманы қай елдер қолдайтынын және қол қоюды кім қолдайтынын түсіну керек.
2. Қол қою алдындағы бастаманы талдау
* Осы өте маңызды және маңызды инновациялық құжатты мұқият талдау қажет.
* Қазақстан ықтимал тәуекелдерді (егер бар болса) және пайданы, әсіресе оның геосаяси жағдайы контекстінде бағалауы тиіс.
3. Делегацияға мемлекеттік органдардың немесе министрліктердің өкілдерінен басқа медиаторлар ұйымдарының өкілдерін немесе медиация жөніндегі сарапшыларды міндетті түрде қосу. Медиация практикасын терең білетін мамандар болмаса, қатысу перспективаларын бағалау қиын болады. Сондай-ақ, заңды қоғамдастық пен бизнес өкілдерін тарту қажет болуы мүмкін, өйткені олар осы жүйенің негізгі пайдаланушылары болады.
4. Көршілермен үйлестіру (Орталық Азия)
* Орталық Азия елдері халықаралық дауларда жиі осындай проблемаларға тап болады.
* Көрші елдердің біртұтас ұстанымы Қазақстанның келіссөз ұстанымын күшейтіп, ортақ тәсілдерді әзірлеуге көмектеседі.
5. Қаржылық модель және ұзақ мерзімді міндеттемелер. Егер Қазақстан осы ұйымға кірсе, тұрақты қаржылық міндеттемелерді көтеруге қаншалықты дайын екенін түсіну қажет. Бақылау мен есептіліктің қандай тетіктері қарастырылған?
Сондай-ақ, медиаторлардың тәуелсіздігі мен бейтараптығы мәселесі туындайды, әсіресе олардың қызметін қаржыландыру қандай да бір жолмен мемлекетпен байланысты болса. Шынында да, медиаторлар тәуелсіз жеке мамандар болып табылатын қолданыстағы әлемдік медиативтік ұйымдардан айырмашылығы, жаңа халықаралық Медиация ұйымында мемлекеттің қатысуы олардың шешімдеріне әсер ету қаупі бар.
Жаңа ұйымдағы медиаторлардың тәуелсіздігіне байланысты негізгі сын-қатерлер мен тәуекелдер:
1. Мемлекеттен қаржыландыру
• Егер мемлекет жарналарды төлесе және медиаторларды сол мемлекет тағайындаса, мүдделер қақтығысы туындауы мүмкін.
* Медиаторлардың өз елдерінің пайдасына ангаждалмауын қалай қамтамасыз етуге болады?
2. Медиаторларды іріктеу және бақылау рәсімдері
* Тізімге қосу үшін қандай критерийлер белгіленген?
* Медиаторлардың кәсібилігі мен бейтараптығы қалай қамтамасыз етіледі?
* Олардың біліктілігі мен халықаралық стандарттарға сәйкестігін кім тексереді?
3. Бейтараптық кепілдіктері
* Медиаторлардың шешімдеріне мемлекеттердің саяси ықпалына кедергі келтіретін тетіктер бар ма?
4. Қолданыстағы модельдермен салыстыру
* JAMS (АҚШ), CEDR (Ұлыбритания), IMI (ғаламдық желі) - дан айырмашылығы, жаңа құрылым Үкіметтің қатысуына ие, бұл оның шешімдерін қабылдауға әсер етуі мүмкін. Ұйымға кірер алдында Қазақстанға нені ескеру қажет?
* Жарғыда және Конвенцияда жазылған медиаторлардың тәуелсіздігін қамтамасыз ету тетіктерін зерделеу.
* Медиаторларды кім тағайындайтынын, оларды таңдауға қандай талаптар қойылатынын, ротация мен бақылаудың қандай жүйесі бар екенін анықтаңыз.
Бұл ұйым үшін басты міндет-мемлекеттің қатысуы мен медиаторлардың тәуелсіздігі арасындағы тепе-теңдік. Қазақстан жаңа құрылымның тиімді және бейтарап жұмыс істейтініне көз жеткізу үшін бұл мәселеге өте мұқият қарауы керек.
Қазақстан талқылауға қатысуы керек, бірақ қол қою мәселесі терең пысықтауды талап етеді. Ұйымның қалай жұмыс істейтінін, оны қандай елдер қолдайтынын және ұзақ мерзімді перспективада Қазақстанға қандай пайда әкелетінін бағалау маңызды.
Маңызды мәселелердің бірі Конвенцияда әлі жарияланбаған мәдениетаралық Медиация туралы мәселе. Әр түрлі елдердің медиаторларын дауларды шешу процесіне қосу тек кәсіби құзыреттілікті ғана емес, сонымен қатар тараптардың мәдени ерекшеліктерін терең түсінуді талап етеді.
Жаңа Ұйым шеңберіндегі мәдениетаралық медиацияның негізгі сын-қатерлері:
1. Қақтығысты қабылдаудағы айырмашылық және оны шешу жолдары
* Мысалы, Жапония мен Кореяда дәстүрлі түрде "жанжалдан аулақ болу" және Тараптардың "бетін" сақтайтын шешімдерді табу тұжырымдамасы басым.
* АҚШ пен батыс елдерінде бұл тәсіл тікелей және заңды дәлелдерге бағытталған.
* Араб елдерінде делдалдар арқылы келіссөздер, беделді құрметтеу және жеке байланыстар үлкен маңызға ие.
2. Тілдік кедергі және түсіндіру
* Процестің тілдік қолжетімділігі қалай қамтамасыз етіледі?
* Медиаторлар тек Халықаралық тілдерде (ағылшын, француз) жұмыс істеуге міндетті ме, әлде кәсіби аудармашылардың қатысуы көзделе ме? Медиацияның нәтижесі аударманың сапасына байланысты, кішігірім дәлсіздіктер Келісімді қабылдау, мағынасы мен мүмкіндігін айтарлықтай өзгерте алады.
3. Мәдениетаралық коммуникативтік құзыреттілік саласындағы медиаторларға қойылатын талаптар
* Қазір Конвенцияда мәдениетаралық коммуникация туралы Білім саласындағы медиаторларға қойылатын талаптар жоқ.
* Осы бағытта медиаторларды іріктеу мен даярлаудың қосымша стандарттарын әзірлеу қажет.
4. Ұйымның ішкі құжаттарын әзірлеу
* Ұйымның басқарушы Кеңесі уақыт өте келе медиаторларды мәдениетаралық даярлауға қатысты қосымша стандарттар мен регламенттерді енгізуі мүмкін. Ашық және түсінікті критерийлердің қалыптасуына ықпал ету үшін Қазақстанға осы стандарттарды әзірлеуге белсенді қатысу маңызды.
Бұл мәселені шешу үшін мыналарды ұсынуға болады:
✔ Медиаторларды мәдениетаралық даярлау туралы талапты ұйымның құжаттарына енгізіңіз.
✔ Мәдениетаралық медиация бойынша оқытуды қамтитын халықаралық медиаторларды сертификаттау жүйесін әзірлеу.
✔ Мәдениетаралық және этносаралық медиацияның ерекшеліктері туралы білімі бар "Ұсынылған халықаралық медиаторлардың" тізбесін құру.
✔ Осы ұйымда жұмыс істейтін медиаторлар үшін мәдениетаралық медиация бойынша міндетті білім беру модульдерін енгізу.
Егер бұл мәселе пысықталмаса, медиаторлар әртүрлі елдердің өкілдері арасындағы қақтығыстарды тиімді шеше алмау қаупі бар. Қазақстан алдағы келіссөздер шеңберінде осы мәселені талқылауға бастамашылық жасап, медиаторлардың мәдениетаралық ортада жұмыс істеу қабілетін ескеретін іріктеудің қосымша стандарттарын енгізуді ұсынуы керек.
Конвенция об учреждении Международной организации по медиации
О Конвенции об учреждении Международной организации по медиации
Жакупов Жандильда Ажигалиевич,
Президент РОО «Международный правозащитный центр»,
медиатор, тренер-медиатор
Заманбекова Аида Орысбаевна,
Координатор Центра медиации
РОО «Международный правозащитный центр»,
медиатор, тренер-медиатор
Конвенция о создании Международной организации по медиации подписана 30 мая 2025 года в Гонконге. Церемонию открытия проводил Министр иностранных дел Китая Ван И, в ней приняли участие представители свыше 30 стран (Пакистан, Индонезия, Беларусь, Куба, а также такие организации как ООН). Подписантами Конвенции стали государства из Азии, Африки, Латинской Америки и Тихоокеанского региона. Международная организация по медиации позиционируется как первый в мире межправительственный юридический орган, специализирующийся именно на медиации международных споров. Штаб-квартира расположена в Гонконге.
Это действительно очень интересная инициатива — создание единой международной организации по медиации. До сих пор не существовало структуры, которая бы охватывала все страны и предлагала единый стандарт для международных медиаторов. Если такая организация будет создана, это может существенно изменить сферу разрешения международных споров, и придать новый виток в развитии института медиации во всех странах, усилить значимость данного института и повысить статус и роль медиатора как на республиканском уровне, так и на межгосударственном.
Ключевые моменты, которые выделяются в предложенной конвенции:
1. Первое в мире объединение подобного рода – сейчас нет международной организации по медиации с единым форматом сертификатов и стандартами.
2. Членами могут быть только государства или интеграционные объединения, а частные организации медиаторов не могут входить в состав напрямую.
3. Финансирование за счет взносов государств, что подтверждает серьезный уровень этой структуры.
4. Создание двух списков медиаторов – международные медиаторы и межгосударственные медиаторы, назначаемые странами-участниками.
5. Иммунитет медиаторов – привилегии и защита для медиаторов во время выполнения их функций, что похоже на дипломатический статус.
6. Оплата услуг медиаторов – 50% медиатору, 50% организации, при этом гонорары медиаторов не облагаются налогами.
7. Срок подписания ограничен 2025 годом с возможностью присоединения в течение двух лет.
8. Казахстан приглашен к подписанию и обсуждению, что открывает перспективы для страны в развитии международной медиации.
Механизм государственно-частного партнерства здесь выглядит необычным и продуманным. Государство берет на себя финансовые обязательства по поддержке организации, но не вмешивается в сам процесс медиации, предоставляя эту работу профессионалам, которых оно же и рекомендует. Это создает баланс между государственным контролем и независимостью медиаторов.
Основные моменты, которые стоит учитывать Казахстану в этом вопросе:
1. Обязательное участие в обсуждениях
• Казахстану действительно необходимо присутствовать на презентации и обсуждениях, чтобы получить максимум информации.
• Нужно понять, какие страны поддерживают инициативу и кто выступает за подписание.
2. Анализ инициативы перед подписанием
• Необходим тщательный анализ данного весьма важного и серьезного инновационного документа.
• Казахстан должен оценить возможные риски (если они есть) и выгоды, особенно в контексте его геополитического положения.
3. Обязательное включение в делегацию представителей организаций медиаторов или экспертов по медиации, кроме представителей государственных органов или министерств. Без профессионалов, глубоко разбирающихся в практике медиации, сложно будет оценить перспективы участия. Возможно, стоит также привлечь представителей юридического сообщества и бизнеса, поскольку они будут основными пользователями этой системы.
4. Координация с соседями (Центральной Азией)
• Центральноазиатские страны часто сталкиваются с похожими проблемами в международных спорах.
• Единая позиция соседних стран может усилить переговорные позиции Казахстана и помочь выработать общие подходы.
5. Финансовая модель и долгосрочные обязательства. Нужно понимать, насколько Казахстан готов нести регулярные финансовые обязательства, если вступит в эту организацию. Какие механизмы контроля и отчетности предусмотрены?
Также возникает вопрос независимости и беспристрастности медиаторов, особенно если финансирование их деятельности так или иначе связано с государством. Действительно, в отличие от существующих мировых медиативных организаций, где медиаторы — это независимые частные специалисты, в новой международной организации по медиации есть риск, что государственное участие повлияет на их решения.
Ключевые вызовы и риски, связанные с независимостью медиаторов в новой организации:
1. Финансирование от государства
• Если государство оплачивает взносы, а медиаторы назначаются этим же государством, может возникнуть конфликт интересов.
• Как обеспечить, чтобы медиаторы не были ангажированы в пользу своих стран?
2. Процедуры отбора и контроля за медиаторами
• Какие критерии установлены для включения в списки?
• Как будет обеспечиваться профессионализм и беспристрастность медиаторов?
• Кто будет проверять их квалификацию и соответствие международным стандартам?
3. Гарантии нейтральности
• Существуют ли механизмы, препятствующие политическому влиянию государств на решения медиаторов?
4. Сравнение с существующими моделями
• В отличие от JAMS (США), CEDR (Великобритания), IMI (Глобальная сеть), новая структура имеет государственное участие, что может повлиять на восприятие ее решений. Что нужно Казахстану учитывать перед вступлением в организацию?
• Изучить механизмы обеспечения независимости медиаторов, прописанные в уставе и конвенции.
• Выяснить, кто будет назначать медиаторов, какие требования к их отбору, какая система ротации и контроля.
Главный вызов для этой организации — баланс между государственным участием и независимостью медиаторов. Казахстану нужно подойти к этому вопросу очень осторожно, чтобы убедиться, что новая структура действительно будет работать эффективно и беспристрастно.
Казахстану действительно стоит участвовать в обсуждениях, но вопрос подписания требует глубокой проработки. Важно оценить, как организация будет работать, какие страны поддержат ее, и какие выгоды она принесет Казахстану в долгосрочной перспективе.
Один из важных вопросов вопрос о кросс-культурной медиации, который пока не освещен в конвенции. Включение медиаторов из разных стран в процесс разрешения споров требует не только профессиональной компетенции, но и глубокого понимания культурных особенностей сторон.
Ключевые вызовы кросс-культурной медиации в рамках новой организации:
1. Различие в восприятии конфликта и способов его урегулирования
• Например, в Японии и Корее традиционно доминирует концепция “избегания конфликта” и поиска решений, которые сохраняют “лицо” сторон.
• В США и странах Запада подход более прямолинеен и ориентирован на юридическую аргументацию.
• В арабских странах большое значение имеют переговоры через посредников, уважение к авторитету и личные связи.
2. Языковой барьер и интерпретация
• Как будет обеспечиваться языковая доступность процесса?
• Будут ли медиаторы обязаны работать только на международных языках (английский, французский) или же предполагается участие профессиональных переводчиков? От качества перевода зависит результат медиации, небольшие неточности могут существенно менять восприятие, смысл и возможность заключения соглашения.
3. Требования к медиаторам в области межкультурной коммуникативной компетентности
• Сейчас в конвенции нет требований к медиаторам в области знаний о кросс-культурной коммуникации.
• Нужно разработать дополнительные стандарты отбора и подготовки медиаторов в этом направлении.
4. Разработка внутренних документов организации
• Скорее всего, Управляющий Совет организации со временем введет дополнительные стандарты и регламенты, касающиеся межкультурной подготовки медиаторов. Казахстану важно активно участвовать в разработке этих стандартов, чтобы повлиять на формирование прозрачных и понятных критериев.
Можно предложить для решения этого вопроса следующее:
✔ Включить требование о кросс-культурной подготовке медиаторов в документы организации.
✔ Разработать систему сертификации международных медиаторов, включающую обучение по кросс-культурной медиации.
✔ Создать перечень “рекомендованных международных медиаторов”, которые обладают знаниями об особенностях межкультурной и межэтнической медиации.
✔ Ввести обязательные образовательные модули по кросс-культурной медиации для медиаторов, работающих в этой организации.
Если этот момент не будет проработан, есть риск, что медиаторы не смогут эффективно разрешать конфликты между представителями разных стран. Казахстану стоит инициировать обсуждение этого вопроса в рамках предстоящих переговоров и предложить введение дополнительных стандартов отбора медиаторов, учитывающих их способность работать в кросс-культурной среде.
Медиация мәселелері бойынша Қытайдың Қазақстандағы Елшісімен жұмыс кездесуі
2025 жылғы 15 тамызда ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің ҚХР-ның Қазақстан Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі Хань Чунлинь бастаған Қытай Халық Республикасының делегациясымен жұмыс кездесуі өтті. Аталған кездесуге ХҚҚО басшысы Жакупов Жанділда сарапшы ретінде шақырылды.
Кездесу барысында тараптар медиация саласындағы халықаралық тәсілдер мен бастамаларды, сондай-ақ осы саладағы екіжақты ынтымақтастықты нығайту перспективаларын талқылады. Мәдениет және ақпарат вице-министрі Айзада Құрманова елімізде медиация институтын нығайту бойынша қабылданып жатқан қадамдар туралы айтып берді.
Вице-министр кездесу екі ел арасында тәжірибе алмасуға және медиация саласында озық тәжірибелерді енгізуге жаңа мүмкіндіктер ашатынын атап өтті. Ол медиацияның сапасын арттыру және оның барлық әлеуметтік топтар үшін қолжетімділігін қамтамасыз ету үшін ынтымақтастықтың маңыздылығын атап өтті.
Кездесу қорытындысы бойынша тараптар табысты тәжірибелерді бірлесіп зерделеуді және бейімдеуді, сондай-ақ халықаралық стандарттарға сәйкес медиация институтын дамытуды қоса алғанда, медиация мәселелері бойынша одан әрі ынтымақтастық пен тәжірибе алмасу туралы уағдаласты.
Рабочая встреча по вопросам медиации с Послом Китая в Казахстане
Вице-министр отметила, что встреча открывает новые возможности для обмена опытом между двумя странами и внедрения передовых практик в сфере медиации. Она подчеркнула важность сотрудничества для повышения качества медиации и обеспечения её доступности для всех социальных групп.